พื้นที่ดำเนินงาน
โครงการจุฬาภรณ์พัฒนา
“โครงการจุฬาภรณ์พัฒนา” ได้ก่อกำเนิดขึ้นในปีพุทธศักราช 2531 สืบเนื่องจากการเกิดอุทกภัยครั้งร้ายแรงที่สุดในประวัติศาสตร์ไทย เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2531 ยังความสูญเสียต่อชีวิต ทรัพย์สิน สภาพแวดล้อม การเกษตร และประมงในพื้นที่ภาคใต้เป็นจำนวนมาก จากความเสียหายในครั้งนั้น ประเมินค่าได้ถึง 9 พันล้านบาท ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ทรงได้ริเริ่มดำเนินโครงการเพื่อฟื้นฟูสภาพแวดล้อม และ
ชีวิตความเป็นอยู่ของราษฎรในพื้นที่ได้รับผลกระทบมากที่สุด คือ จังหวัดนครศรีธรรมราช การดำเนินโครงการอย่างครบวงจรได้กระทำในรูปแบบของการจัดสรรที่อยู่อาศัยใหม่ การจัดสรรอาชีพทั้งระยะสั้นและระยะยาว จัดให้มีการสาธารณสุข การศึกษา และสาธารณูปโภคพื้นฐาน
โครงการทับทิมสยาม
“โครงการทับทิมสยาม” เป็นโครงการอนุรักษ์ และบริหารทรัพยากรธรรมชาติอย่างครบวงจร ฟื้นฟูสภาพแวดล้อม และพัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎรในหมู่บ้านตามแนวจังหวัดชายแดนไทย-กัมพูชา โดยเป็นอีกโครงการหนึ่งที่ดำเนินการต่อเนื่องมาจากโครงการจุฬาภรณ์พัฒนาด้วยความร่วมมือระหว่างสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ และหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งภาครัฐ และเอกชน ในการฟื้นฟูสภาพแวดล้อม และยกระดับคุณภาพชีวิตของราษฎรในพื้นที่ของศูนย์อพยพชาวกัมพูชาในอดีต และพื้นที่ใกล้เคียง โดยดำเนินการส่งเสริมอาชีพ จัดสร้างระบบสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐาน อบรมให้ความรู้ทางด้านการเกษตรแผนใหม่ ปลูกฝังความเข้าใจ และจิตสำนึกในการหวงแหนทรัพยากรธรรมชาติ ตลอดจนรักษาสภาพแวดล้อมให้คงอยู่ จัดการให้มนุษย์และสิ่งแวดล้อมอยู่ร่วมกันได้อย่างพอเหมาะและสมดุล อีกทั้งดำเนินการฟื้นฟูสภาพพื้นที่ป่าเสื่อมโทรมใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
สำหรับโครงการทับทิมสยาม มีทั้งสิ้น 8 โครงการ ตั้งอยู่ใน 4 จังหวัดของภาคตะวันออก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
พื้นที่ดำเนินงาน
โครงการจุฬาภรณ์พัฒนา เขตพื้นที่ภาคใต้
-
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 1 หมู่ 9 ต.ท่ายาง อ.ทุ่งใหญ่ จ.นครศรีธรรมราช
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 2 หมู่ 1 ต.เขาพระ อ.พิปูน จ.นครศรีธรรมราช
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 3 หมู่ 6 ต.กุแหระ อ.ทุ่งใหญ่ จ.นครศรีธรรมราช
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 4 หมู่ 1 ต.กุแหระ อ.ทุ่งใหญ่ จ.นครศรีธรรมราช
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 5 หมู่ 9 ต.บองอ อ.ระแงะ จ.นราธิวาส
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 6 หมู่ – ต.บางเขา อ.หนองจิก จ.ปัตตานี
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 7 หมู่ 6 ต.แม่หวาด อ.ธารโต จ.ยะลา
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 8 หมู่ – ต.ลำพูน อ.บ้านนาสาร จ.สุราษฎร์ธานี
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 9 หมู่ 9 ต.แม่หวาด อ.ธารโต จ.ยะลา
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 10 หมู่ 8 ต.อัยเยอร์เวง อ.เบตง จ.ยะลา
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 11 หมู่ 7 ต.บาละ อ.กาบัง จ.ยะลา
- หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 12 หมู่ 13 ต.สุคิริน อ.สุคิริน จ.นราธิวาส
โครงการทับทิมสยาม เขตพื้นที่ภาคตะวันออก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
-
- หมู่บ้านทับทิมสยาม 01 หมู่ 7 ต.ด่านชุมพล อ.บ่อไร่ จ.ตราด
- หมู่บ้านทับทิมสยาม 02 หมู่ 13 ต.คลองไก่เถื่อน อ.คลองหาด จ.สระแก้ว
- หมู่บ้านทับทิมสยาม 03 หมู่ 9 ต.ทัพไทย อ.ตาพระยา จ.สระแก้ว
- หมู่บ้านทับทิมสยาม 04 หมู่ 10 ต.เทพรักษา อ.สังขะ จ.สุรินทร์
- หมู่บ้านทับทิมสยาม 05 หมู่ 10 ต.คลองไก่เถื่อน อ.คลองหาด จ.สระแก้ว
- หมู่บ้านทับทิมสยาม 06 หมู่ 13 ต.ปรือใหญ่ อ.ขุขันธ์ จ.ศรีสะเกษ
- หมู่บ้านทับทิมสยาม 07 หมู่ 15 ต.บักดอง อ.ขุนหาญ จ.ศรีสะเกษ
- หมู่บ้านทับทิมสยาม 08 หมู่ – ต.หนองแวง อ.โคกสูง จ.สระแก้ว
นอกจากนั้น สำนักกิจกรรมพิเศษได้ดำเนินการจัดทำศูนย์เรียนรู้ และเป็นต้นแบบของการส่งเสริมอาชีพ จัดตั้งเป็นโครงการต่าง ๆ ในพื้นที่หมู่บ้านทับทิมสยาม และหมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา และขยายไปสู่ภูมิภาคอื่น ๆ ของประเทศไทย ดังนี้
-
- โครงการพัฒนาปัจจัยการผลิตเพื่อการเกษตร หมู่บ้านทับทิมสยาม 03 ต.ทัพไทย อ.ตาพระยา จ.สระแก้ว
- โครงการรวบรวมพันธุกรรมพืชสมุนไพร หมู่บ้านทับทิมสยาม 04 ต.เทพรักษา อ.สังขะ จ.สุรินทร์
- โครงการศึกษาและพัฒนาสมุนไพรเพื่อการวิจัย หมู่บ้านทับทิมสยาม 05 ต.คลองไก่เถื่อน อ.คลองหาด จ.สระแก้ว
- โครงการศูนย์ศึกษาและถ่ายทอดความรู้การเพาะเลี้ยงกล้วยไม้และไม้ดอกไม้ประดับ หมู่บ้านทับทิมสยาม 06 ต.ปรือใหญ่ อ.ขุขันธ์ จ.ศรีสะเกษ
- โครงการวิจัยและพัฒนาการผลิตกล้วยไม้เชิงอุตสาหกรรมในพระดำริฯ ณ ศูนย์วิจัยสาธิตและฝึกอบรมการเกษตรแม่เหียะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ อ.เมือง จ.เชียงใหม่
- โครงการศูนย์ศึกษาและถ่ายทอดความรู้การเพาะเลี้ยงกล้วยไม้และไม้ดอกไม้ประดับ ณ พื้นที่โครงการชุมชนบ้านน้ำใส อ.ท้ายเหมือง จ.พังงา
- โครงการชุมชนบ้านน้ำใส ต.ลำแก่น อ.ท้ายเหมือง จ.พังงา
- โครงการอุทยานใต้ทะเล จุฬาภรณ์ 36 ต.ลำแก่น อ.ท้ายเหมือง จ.พังงา
- โครงการเซรามิก หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 2 ต.เขาพระ อ.พิปูน จ.นครศรีธรรมราช
- โครงการพัฒนาและรวบรวมพันธุกรรมไม้หอมเพื่อการวิจัย ต.ทาขุมเงิน อ.แม่ทา จ.ลำพูน
- โครงการช่วยเหลือราษฎรที่ประสบภัยพิบัติตามพระดำรัสรับสั่ง