โครงการพัฒนาปัจจัยการผลิตเพื่อการเกษตร ตั้งอยู่ภายในบริเวณหมู่บ้านทับทิมสยาม 03 ต.ทัพไทย อ.ตาพระยา จ.สระแก้ว หมู่บ้านตามแนวชายแดนไทย-กัมพูชา ที่จัดตั้งขึ้นตามพระดำริของศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ที่ทรงเล็งเห็นถึงความเป็นอยู่ของราษฎรตามแนวชายแดนที่มีฐานะยากจน อีกทั้งยังประสบปัญหาที่ดินเสื่อมโทรม และปัญหาความแห้งแล้งของทรัพยากรธรรมชาติ จึงทรงมีพระดำริให้พัฒนาสิ่งแวดล้อมและคุณภาพชีวิตของราษฎรในพื้นที่ โดยมุ่งพัฒนาสภาพความเป็นอยู่ของราษฎรให้ดีขึ้น ควบคู่กับการอนุรักษ์ และฟื้นฟูสภาพป่าที่เสื่อมโทรมให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น ตลอดจนทำให้ราษฎรสามารถใช้พื้นที่ภายในหมู่บ้านให้มีประสิทธิภาพเป็นประโยชน์ทางเศรษฐกิจ มีอาหารเพียงพอสำหรับบริโภคประจำวัน นอกจากนั้น ทางโครงการฯ ได้จัดตั้ง “ศูนย์เรียนรู้การเกษตรหมู่บ้านทับทิมสยาม 03” ขึ้น เพื่อเป็นศูนย์การเรียนรู้ และพัฒนาการเกษตรภายในหมู่บ้านฯ โดยมีลักษณะการดำเนินงาน คือ จัดทำแปลงสาธิต แปลงทดลอง แปลงเก็บเมล็ดพันธุ์ และเป็นศูนย์ศึกษาและถ่ายทอดแปลงต้นแบบเกษตรอินทรีย์ประจำหมู่บ้านฯ เพื่อเป็นศูนย์กลางในการประสานงาน และถ่ายทอดความรู้ด้านการเกษตรระดับหมู่บ้านฯ และชุมชนใกล้เคียง โดยเกษตรกรมีส่วนร่วมในการวิเคราะห์ วางแผน กำหนดกิจกรรม และถ่ายทอดความรู้ ควบคู่ไปกับการส่งเสริมอาชีพอื่น ๆ เพื่อให้เหล่าเกษตรกรภายในหมู่บ้านฯ นำไปเป็นแนวทางในการพัฒนาต่อยอดเป็นอาชีพเสริม นำมาซึ่งการสร้างรายได้พิเศษ และสามารถพึ่งพาตนเองได้ จนนำไปสู่การพัฒนาเศรษฐกิจในระดับฐานรากให้เข้มแข็ง และยั่งยืน ต่อไป ที่ตั้ง : หมู่บ้านทับทิมสยาม 03 หมู่ 9 ต.ทัพไทย อ.ตาพระยา จ.สระแก้ว

พื้นที่หมู่บ้านทับทิมสยาม 04 อ.สังขะ จ.สุรินทร์ในอดีตนั้น แต่เดิมใช้เป็นศูนย์อพยพชาวกัมพูชา มีชื่อเรียกว่า “SITE B” เนื่องจากในปี พ.ศ. 2518 เกิดสงครามกลางเมืองในประเทศกัมพูชา จึงส่งผลให้ราษฎรชาวกัมพูชาต้องอพยพหนีภัยสงครามเข้ามาในเขตประเทศไทย เมื่อปี พ.ศ. 2535 สงครามในประเทศกัมพูชา ลดความรุนแรงลง รัฐบาลไทยจึงได้ส่งชาวกัมพูชากลับคืนสู่ประเทศกัมพูชาดังเดิม ในปี พ.ศ. 2536 ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ได้ทรงนำหน่วยแพทย์ไปให้การรักษาราษฎรในบริเวณพื้นที่ศูนย์อพยพ บี (SITE B) ทรงมีพระดำริที่จะฟื้นฟูและพัฒนาสภาพแวดล้อมและชีวิตความเป็นอยู่ของราษฎรดังกล่าว จึงทรงมีรับสั่งให้ สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ จัดตั้งโครงการทับทิมสยาม 04 ขึ้น และจัดให้มี “ศูนย์การเรียนรู้พัฒนาการเกษตร” เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ให้แก่ราษฎรในโครงการฯ และประชาชนทั่วไปที่สนใจ โดยได้แบ่งพื้นที่ออกเป็น 21 แปลง เพื่อใช้ในการศึกษาทดลอง การปลูกพืชสมุนไพร และการสาธิตการปลูกพืชต่างๆ อาทิ แปลงนาสาธิตการปลูกข้าวอินทรีย์ แปลงปลูกกล้วย กาแฟ และทุเรียน แปลงปลูกแมคคาเดเมีย โรงเรือนปลูกเมล่อน เลดี้กรีน และแจกพันธุ์กล้าไม้ให้กลุ่มเกษตรกรที่เข้าเยี่ยมชมศูนย์เรียนรู้ฯ ที่ตั้ง : หมู่บ้านทับทิมสยาม 04 หมู่ 10 ต.เทพรักษา อ.สังขะ จ.สุรินทร์

โครงการศึกษาและพัฒนาสมุนไพรเพื่อการวิจัย หมู่บ้านทับทิมสยาม 05 อ.คลองหาด จ.สระแก้ว ในเบื้องต้น สำนักกิจกรรมพิเศษ สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ได้ดำเนินการคัดเลือกพื้นที่ภายในหมู่บ้านโครงการพระดำริฯ แห่งนี้ เพื่อจัดตั้งโครงการศึกษาและพัฒนาสมุนไพรเพื่อการวิจัย ให้เป็นสถานที่ศึกษา เพื่อค้นคว้า ทดลอง หาแนวทาง และวิธีการพัฒนาที่เหมาะสมสอดคล้องกับสภาพแวดล้อมของท้องถิ่น เพื่อนำผลสำเร็จของโครงการฯ ขยายผลไปสู่ราษฎรภายในหมู่บ้านฯ เพื่อช่วยเหลือราษฎรให้สามารถใช้การเกษตรเป็นอาชีพ เพื่อหาเลี้ยงครอบครัว และพึ่งพาตนเองได้ ตลอดจนเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ และฝึกอบรมด้านกระบวนการปลูกและการแปรรูปพืชสมุนไพรให้สำหรับผู้ที่สนใจ และประชาชนทั่วไปนอกเหนือจากนั้น ยังเป็นสถานที่การเรียนรู้สำหรับนิสิตแพทย์แผนไทยประยุกต์ วิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร จังหวัดปราจีนบุรี ทั้งนี้ โครงการฯ เป็นแหล่งปลูกสมุนไพรอินทรีย์คุณภาพดีของ จ.สระแก้ว ได้รับการรับรองมาตรฐานเกษตรปลอดภัย (Good Agricultural Practices: GAP) และมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ (International Federation of Organic Agriculture Movements – IFOAM) ปัจจุบันมีการแปรรูปผลิตภัณฑ์ในกระบวนการผลิตสมุนไพรแบบครบวงจร จากนั้นส่งต่อผลิตภัณฑ์สมุนไพรอบแห้ง ให้แก่ โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร จังหวัดปราจีนบุรี และโรงพยาบาลวังน้ำเย็น จังหวัดสระแก้ว เพื่อนำไปผลิตเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพรต่อไป นอกจากนั้นโครงการฯ ได้มีการพัฒนาการแปรรูปสมุนไพรเป็นผลิตภัณฑ์หลากหลายรูปแบบ อาทิ ยาดมสมุนไพร ยาหม่องสมุนไพร เครื่องดื่มสมุนไพร สมุนไพรขัดผิว สมุนไพรแช่มือ-เท้า และลูกประคบสมุนไพร ภายใต้แบรนด์สมุนไพร “Siam Herb” แบรนด์ที่มีเอกลักษณ์โดดเด่นในเรื่องของการใช้สมุนไพรไทยเป็นส่วนผสมหลักนั้น จากกลุ่มวิสาหกิจชุมชนแปรรูปสมุนไพรทับทิมสยาม 05 อ.คลองหาด จ.สระแก้ว ภายใต้การกำกับดูแลของ สำนักกิจกรรมพิเศษ สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ที่ตั้ง : หมู่บ้านทับทิมสยาม 05 หมู่ 10 ต.คลองไก่เถื่อน อ.คลองหาด จ.สระแก้ว

โครงการศูนย์ศึกษาและถ่ายทอดความรู้การเพาะเลี้ยงกล้วยไม้และไม้ดอกไม้ประดับ หมู่บ้านทับทิมสยาม 06 อ.ขุขันธ์ จ.ศรีสะเกษ ได้รับการสนับสนุนจาก สำนักกิจกรรมพิเศษ สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ให้ดำเนินการทดลองปลูกกล้วยไม้และไม้ดอกไม้ประดับ เพื่อเป็นแหล่งศึกษาฝึกอบรม และถ่ายทอดความรู้ การเพาะเลี้ยงกล้วยไม้ และไม้ดอกไม้ประดับที่เหมาะสมในพื้นที่ เป็นแหล่งรวบรวมการเพาะพันธุกรรมกล้วยไม้ป่า เพื่อเป็นศูนย์กลางการสาธิต และเผยแพร่ความรู้ในการปลูกเลี้ยงกล้วยไม้ ไม้ดอกไม้ประดับ ตลอดจนไม้ผลที่มีศักยภาพ เพื่อนำไปมอบให้แก่ราษฎรภายในหมู่บ้านฯ และพื้นที่ใกล้เคียง นำไปประกอบอาชีพเสริม นำมาซึ่งการสร้างรายได้พิเศษ และสามารถพึ่งพาตนเองได้ ที่ตั้ง : หมู่บ้านทับทิมสยาม 06 หมู่ 13 ต.ปรือใหญ่ อ.ขุขันธ์ จ.ศรีสะเกษ

ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ได้ทรงเล็งเห็นว่า “กล้วยไม้ฟาแลนนอปซิส” (Phalaenopsis) รวมทั้งกล้วยไม้ไทยอีกหลายชนิดนั้น มีความสวยงาม มีความหลากหลาย และสามารถนำไปพัฒนาไปสู่การผลิตเพื่อสร้างงาน และสร้างรายได้ให้ราษฎรได้ สมควรที่จะส่งเสริมให้มีการศึกษา วิจัย และพัฒนาอย่างเป็นระบบ จึงทรงมีพระดำริให้จัดตั้ง“โครงการวิจัยและพัฒนาการผลิตกล้วยไม้เชิงอุตสาหกรรมในพระดำริของ ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี”ขึ้น เพื่อสร้างศักยภาพระบบการผลิตต้นกล้วยไม้ที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ และเพื่อถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตต้นกล้วยไม้ ตลอดจนเป็นแหล่งศึกษาดูงาน ฝึกอบรม และฝึกปฏิบัติ ให้แก่เกษตรกร หน่วยงานต่างๆ และประชาชนผู้สนใจทั่วไป ที่ตั้ง : ศูนย์วิจัยสาธิตและฝึกอบรมการเกษตรแม่เหียะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ หมู่ 2 อ.เมือง จ.เชียงใหม่

โครงการศูนย์ศึกษาและถ่ายทอดความรู้การเพาะเลี้ยงกล้วยไม้และไม้ดอกไม้ประดับ ได้พัฒนามาจากโครงการการเพาะเลี้ยงกล้วยไม้ หมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 5 จ.นราธิวาส ตามแนวพระดำริของศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ที่ได้เริ่มดำเนินการตั้งแต่ ปี พ.ศ.2536 โดยมีวัตถุประสงค์ของการดำเนินงานในลักษณะเป็นศูนย์กลางการสาธิต และเผยแพร่ความรู้ในการปลูกเลี้ยงกล้วยไม้ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้ราษฎรในหมู่บ้านจุฬาภรณ์พัฒนา 5 ผลิตกล้วยไม้ และไม้ดอกไม้ประดับอื่น ๆ ที่มีศักยภาพ รวมทั้งสามารถเป็นอาชีพเสริมรายได้ให้แก่ครอบครัว ตลอดจนเป็นแหล่งรวบรวมพันธุ์กล้วยไม้ ไม้ดอกไม้ประดับอื่น ๆ ในท้องถิ่นภาคใต้ และแหล่งอื่น ๆ ที่มีสภาพภูมิอากาศใกล้เคียงกับภาคใต้ของประเทศไทย เพื่อประโยชน์ในด้านการอนุรักษ์ ศึกษาวิจัยพัฒนา และปรับปรุงพันธุ์ ต่อไป ที่ตั้ง : โครงการชุมชนบ้านน้ำใส ถ.เพชรเกษม ต.ลำแก่น อ.ท้ายเหมือง จ.พังงา

สืบเนื่องจากเหตุการณ์ธรณีพิบัติภัยเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2547 ซึ่งได้เกิดแผ่นดินไหวที่มีจุดศูนย์กลางอยู่ที่เกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย ระดับความรุนแรง 9.3 ริกเตอร์ ทำให้เกิดคลื่นยักษ์สึนามิ ส่งผลกระทบต่อภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และประเทศไทย ภัยพิบัติดังกล่าวสร้างความเสียหายให้แก่ชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนจำนวนมาก จนก่อให้เกิดความร่วมมือร่วมใจของรัฐ กลุ่มเอกชน และประชาชน ทั้งในประเทศไทย และจากนานาประเทศ ในการให้ความช่วยเหลือ และบรรเทาทุกข์แก่ผู้ประสบภัยในพื้นที่ในทุกรูปแบบ “โครงการชุมชนบ้านน้ำใส” เป็นหนึ่งในโครงการที่มีเป้าประสงค์ ในการให้ความช่วยเหลือ และบรรเทาทุกข์แก่ผู้ประสบภัยในพื้นที่ ตามแนวพระดำริของศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอเจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ เพื่อจัดตั้งชุมชน พักอาศัย และฝึกอาชีพให้แก่ผู้ประสบเหตุจากธรณีพิบัติภัยดังกล่าวให้เป็นชุมชนพักอาศัยที่น่าอยู่ มีเอกลักษณ์เฉพาะ สามารถพึ่งพาตนเองได้ด้วยสินค้าและบริการของชุมชนอย่างยั่งยืน โดยสามารถพัฒนาให้เป็นสถานที่สำคัญ และมีบทบาทในการช่วยเหลือฟื้นฟูพื้นที่ประสบภัยในด้านเศรษฐกิจของชุมชน และส่งเสริมด้านการท่องเที่ยวในระดับจังหวัดในอนาคต ที่ตั้ง : โครงการชุมชนบ้านน้ำใส ถ.เพชรเกษม ต.ลำแก่น อ.ท้ายเหมือง จ.พังงา

โครงการอุทยานใต้ทะเล จุฬาภรณ์ 36 เป็นโครงการที่เริ่มดำเนินการมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2536 มีวัตถุประสงค์เพื่อเฉลิมพระเกียรติ ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอเจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ เนื่องในวโรกาสทรงเจริญพระชนมายุ 36 พรรษา และเพื่ออนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเล โดยเฉพาะปะการัง พืช สัตว์ใต้ทะเล และสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติบริเวณหมู่เกาะสิมิลัน หมู่เกาะสุรินทร์ เกาะบอน และเกาะตาชัย ซึ่งมีแนวปะการังที่มีความสวยงามระดับโลกให้อยู่ในสภาพที่อุดมสมบูรณ์ และมีความสมดุลตามธรรมชาติ โครงการฯ นี้ องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ทรงรับไว้เป็นโครงการหนึ่งของสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ และเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ของโครงการฯ ได้มีหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องร่วมดำเนินการ เช่น กองทัพเรือ กรมประมง กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช สำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดล้อม การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย และสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากดำริ โดยกองทัพเรือ ได้จัดตั้ง “ศูนย์อนุรักษ์อุทยานใต้ทะเลจุฬาภรณ์” ขึ้น ณ บริเวณฐานทัพเรือพังงา ต.ลำแก่น อ.ท้ายเหมือง จ.พังงา เพื่อเป็นศูนย์กลางในการดำเนินงาน และเผยแพร่ข้อมูลความรู้ให้แก่ประชาชนทั่วไป ที่เข้าไปเยี่ยมชมศูนย์ฯ ให้ได้รับทราบถึงภารกิจของโครงการ และได้รับความรู้ในการท่องเที่ยวทางทะเลอย่างถูกวิธี อีกทั้ง ยังเป็นศูนย์รวมของนักท่องเที่ยวที่จะเดินทางไปท่องเที่ยว ณ อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน และบริเวณใกล้เคียง ที่ตั้ง : โครงการอุทยานใต้ทะเลจุฬาภรณ์ 36 บริเวณฐานทัพเรือพังงา ต.ลำแก่น อ.ท้ายเหมือง จ.พังงา